Problematyka poruszona w dzisiejszym wpisie rok rocznie będzie aktualna nie tylko wiosną, kiedy trwają procesy rekrutacyjne do placówek żłobkowych / przedszkolnych, ale także we wrześniu, kiedy najmłodsi wyruszą w świat. Wtedy nawet pewnie bardziej, bo okaże się, że nie wszystkie placówki są przystosowane, by sprostać potrzebom w zakresie żywienia dzieci z alergiami, na różnego rodzaju dietach eliminacyjnych. Bo nasze oczekiwania i potrzeby zupełnie nie spotkają się z możliwościami, kompetencjami i wiedzą prawną personelu.
Jako mamy posiadamy swoje doświadczenia i przemyślenia na temat bezpieczeństwa i oferty żywieniowej w placówkach edukacyjnych. Może nawet pokusimy się o wpis na ten temat. W dzisiejszym skupimy się na literze prawa, by przedstawić wam możliwie najpełniejszą analizę prawną.
W imieniu Fundacji Allergia wystąpiłyśmy z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie dzieci z alergiami i nietolerancjami pokarmowymi odpowiednio przez Główny Inspektorat Sanitarny Departament Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia, jak również Kuratorium Oświaty w Warszawie. Pamiętać przy tym należy, że kurator oświaty nie sprawuje nadzoru nad żłobkami. W przypadku m.st. Warszawy rejestr żłobków prowadzi Biuro Pomocy i Projektów Społecznych Urzędu m. st. Warszawy.
Stanowisko Kuratorium Oświaty
Na podstawie art. 108 pkt 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t. j. Dz. U. 2019, poz. 1148 z późn. zm.) „przedszkole w ramach realizacji zadań statutowych zapewnia dzieciom możliwość korzystania z posiłków”. Posiłki w przedszkolu powinny spełniać wymogi żywieniowe zalecane przez Instytut Matki i Dziecka oraz Instytut Żywności i Żywienia. Powinny być to posiłki o najwyższym standardzie, na bazie produktów najwyższej jakości i normami bezpieczeństwa zgodnymi ze standardami HACCP. Za organizację i jakość żywienia w przedszkolach odpowiada dyrektor przedszkola. Nie ma również możliwości odmowy przyjęcia dziecka do przedszkola ze względu na alergię, nietolerancję pokarmową lub indywidualną dietę.
Zgodnie z art. 155 ustawy Prawo oświatowe w celu zapewnienia dziecku podczas pobytu w publicznym przedszkolu odpowiedniej opieki, odżywiania oraz metod opiekuńczo-wychowawczych, rodzic powinien przekazać dyrektorowi przedszkola istotne dane o stanie zdrowia, stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka, w tym m.in. listę alergenów, których dziecko powinno unikać, celem podjęcia przez dyrektora działań organizacyjnych zmierzających do zapewnienia m.in. diety pozbawionej tych składników. Jak wskazało Kuratorium Oświaty w swoim stanowisku „w zależności od konkretnej sytuacji mogą być stosowane różne rozwiązania: modyfikacja posiłków dla konkretnego dziecka w kuchni przedszkolnej, zamawianie posiłków, a także w sytuacji gdy powyższe działania nie są możliwe do zrealizowania w danym przedszkolu – wskazanie przez organ prowadzący innego przedszkola publicznego (często wyspecjalizowanego), które zapewni odpowiednie żywienie dziecku z alergią. Obecnie większość przedszkoli zapewnia dzieciom z alergiami pokarmowymi pełnowartościowe posiłki zgodne z ich potrzebami”.
Stanowisko Głównego Inspektoratu Sanitarnego
Z kolei przepisy prawa żywnościowego nie regulują kwestii organizacji sposobu żywienia w przedszkolach i w żłobkach.
Wprowadzone w Polsce przepisy art. 52 c ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2019 poz. 1252) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz. U. 2016 poz. 1154) – regulują wymagania w zakresie żywienia ogółu dzieci i młodzieży w ramach żywienia zbiorowego, w tym m.in. w przedszkolach. Jednak jak wskazał Główny Inspektorat Sanitarny Departament Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia „przepisy te nie mają zastosowania do żywienia dzieci, których stan zdrowia wymaga stosowania specjalistycznych diet”. „W przypadku gdy dana placówka uwzględnia możliwość przynoszenia przez rodziców/opiekunów żywności dla dziecka dyrektor/właściciel placówki powinien zapewnić higieniczne warunki przechowywania i podawania – odpowiednie do rodzaju przyniesionej żywności i zgodne z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str.1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319)”.
Tyle w teorii. A jak jest w praktyce?
Przedszkolaku – nie będziesz głodny! Można by obwieścić światu. Czy aby na pewno? Z własnego doświadczenia wiemy, że praktyka jest różna, począwszy od zapewnienia dziecku pełnowartościowego posiłku w postaci suchego makaronu, podczas gdy rówieśnicy jedzą makaron z białym serem, czy też suchego chleba, a skończywszy na pomyłkach w dietach, które, jak wiemy mogą mieć tragiczne skutki. Żeby ich uniknąć poza odpowiednią wiedzą, przeszkoleniem pracowników placówek edukacyjnych dobrze też, by w przypadku dziecka wybrzmiewał jasny przekaz – “mam alergie”, który możecie zapewnić dzięki naszym opaskom czy przypinkom.
Silikonowa opaska "Mam alergie ICE"
Silikonowa opaska MAM ALERGIE ICE dla małych dzieci ze specjalnym białym paskiem wewnątrz do zapisania najważniejszych informacji o alergiach dziecka i telefonie kontaktowym rodzica (kliknij obrazek, żeby przejść do sklepu).
Przypinka "Mam alergie nie częstuj mnie"
Bezpieczna (bez igły) przypinka informacyjna, ostrzegająca przed częstowaniem dziecka bez zgody opiekuna (kliknij obrazek, żeby przejść do sklepu).