W dzisiejszym wpisie słów kilka na temat anafilaksji. Czym jest anafilaksja? Jakie są jej pierwsze objawy? Co powinno nas zaniepokoić i na co zwrócić uwagę? Jak pomóc osobie z objawami anafilaksji?
Anafilaksja jest ciężką, zagrażającą życiu, uogólnioną lub układową reakcją nadwrażliwości.
Charakteryzuje się gwałtownym rozwojem zagrażającej życiu obturacji dróg oddechowych, zaburzeń oddychania lub zaburzeń dotyczących układu krążenia, zazwyczaj w połączeniu z towarzyszącymi zmianami skórnymi i na błonach śluzowych.
Anafilaksja może być spowodowana przez wiele czynników – produkty spożywcze, leki, użądlenia owadów, czy też wysiłek fizyczny. Objawy anafilaksji zwykle pojawiają się w ciągu kilku minut od ekspozycji na substancję wyzwalającą (alergen), ale czasami także w późniejszym czasie, np. godzinę później.
Poniżej wskazane zostaną występujące najczęściej objawy mogące zwiastować wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego:
- zaburzenia dotyczące dróg oddechowych czy też zaburzenia oddychania:
- obrzęk języka, gardła lub krtani powodujące utrudnienia w oddychaniu i przełykaniu;
- przyspieszenie oddechu, świsty, natężony wysiłek oddechowy, sinica (późny objaw), zatrzymanie oddechu
- zaburzenia układu krążenia
- wilgotna i blada skóra, tachykardia, spadek ciśnienia (powodujący zawroty głowy lub omdlenie), niedokrwienie mięśnia sercowego, zatrzymanie czynności serca
- zaburzenia układu pokarmowego:
- nagłe wymioty, kurczowe bóle, czy też biegunka;
- zmiany na skórze i błonach śluzowych – zmiany na skórze bardzo często są pierwszą oznaką anafilaksji. Objawy mogą mieć różny stopień nasilenia:
- rumień (plamy lub uogólniony);
- pokrzywka (bąble pokrzywkowe, zwykle swędząca);
- obrzęk naczynioruchowy (spowodowany obrzękiem tkanki podskórnej), w tym najczęściej obrzęk powiek i ust i/ lub obrzęk gardła i krtani (będące przyczyną obturacji górnych dróg oddechowych);
- świąd
Wskazane w pkt 1 i 2 nieprawidłowości dotyczące dróg oddechowych, oddychania lub krążenia mogą być przyczyną zaburzeń neurologicznych powodujących splątanie, pobudzenie, utratę przytomności.
Warto pamiętać, że najważniejsza jest pierwsza pomoc i świadomość, że mamy do czynienia z alergikiem. Reakcje anafilaktyczne są bardzo dynamiczne w przebiegu, często nie jesteśmy w stanie przewidzieć nie tylko wystąpienia samej reakcji, ale także jej charakteru. Dlatego też po pierwsze: bądź uważny, po drugie – udziel pomocy, w tym podaj adrenalinę (jeśli alergik ma ją ze sobą) i wezwij pomoc medyczną dzwoniąc pod międzynarodowy numer alarmowy 112.
Na zakończenie przytaczam wypowiedź prof. dr hab. n. med. Jerzego Ładnego, konsultanta krajowego ds. medycyny ratunkowej:
„o ile w Polsce 500 osób na 100 tys. umiera z powodu chorób układu krążenia, 200 osób na 100 tys. z powodu nowotworów i 75 na 100 tys. z powodu urazów, to zgony z powodu wstrząsu anafilaktycznego stanowią wielkość rzędu 1-3 na milion mieszkańców rocznie. Czyli mając w Polsce około 40 milionów mieszkańców, możemy się spodziewać w przyszłym roku 100-120 takich przypadków. To niedoszacowanie może brzmieć uspokajająco. Ale z drugiej strony, lekarze, którzy pracowali na wojnie w Iraku za najbardziej dramatyczny, najgorszy przypadek na naszym SOR-ze uznali właśnie wstrząs anafilaktyczny. Do tej pory na pięć przypadków ewidentnego wstrząsu udało nam się uratować tylko dwóch pacjentów. Taka statystyka daje do myślenia”
(debata „Przygotuj się na wstrząs, Warszawa, styczeń 2014)[2]
Bibliografia:
- Polskie Towarzystwo Alergologiczne – materiały o anafilaksji do pobrania
- Raport z debaty Przygotuj się na wstrząs! Warszawa, styczeń 2014 r. – raport do pobrania ze strony organizatora